Doel van deze degustatie: niettegenstaande we maar 2 jaar geleden een degustatie rond Zuid-Afrika hadden georganiseerd met als thema “Stellenbosch” opteerde het bestuur van onze wijnclub toch om ook in 2017 dit ‘Nieuwe-Wereldwijnland-met-Hollandse-Roots’ terug op de proeftafel te zetten en wel met een specifieke reden: het is in de club niet ongewoon om een wijndruif als monocépage onder de loupe èn in het wijnglas te houden. Ook zijn er enkele landen die een druivenras als nationale trots koesteren. Beste voorbeeld is de tannat in Uruguay (welke vorig jaar bij ons nog aan bod kwam). De Argentijnen zetten een hoge borst op met de malbec, de Chilenen met de carmenère. Oostenrijk heeft er zelfs 2 met de grüner veltliner en de st-laurent. Op deze zoektocht kwamen we terecht in Zuid-Afrika waar de pinotagewijnen meestal aangeboden worden in assemblages (blends) maar er zijn uitzonderingen op de regel. Het bestuur wist een selectie van 8 wijnen op basis van 100% pinotage op de proeftafel te toveren.
Wijnbouw in Zuid-Afrika:
hiervoor verwijs ik graag naar onze website ‘archief 2015’ waar dit wijnland uitvoerig werd besproken, met uitbreiding tot Stellenbosch, regio die dan ter sprake/proeve kwam.
Wijndruif pinotage:
Pinotage is een redelijk grote rode druif die opmerkelijke aroma’s levert van rode bessen, kersen, wilde kruiden, gebrande pijnboompitten en kaneel. Goede wijnmakers proberen het likje ‘banaan’ dat de druif soms levert te vermijden. In minder goede omstandigheden geeft de druif soms wat verbrande rubber en prikkelt hij als nagellak in de neus. Merk je in de neus een opvallende toets van aceton dan is dit te wijten aan te vroeg geoogste (of onrijpe) druiven en een te lage gistingstemperatuur.
Deze druif is, wat velen onder u zouden vermoeden, geen kloon van de pinot noir maar is een volledig “nieuw” druivenras door een kruising van jawel, de pinot noir (Bourgogne) en de cinsault (Languedoc). Dit laatste ras werd lokaal ‘hermitage’ genoemd en vandaar de nieuwe naam: pino-tage. De kruising is geen ingeving van het moment geweest; de ZA-producenten hadden het knap lastig met hun wijngaarden pinot noir. In tegenstelling tot hun Franse collega’s leverde de druif niet de gewenste resultaten, meer nog, de druivenstok werd geteisterd door plagen en ziektes.
Als reactie ontwikkelde prof. Abraham Perold van de universiteit van Stellenbosch met veel moed en nog meer geduld in 1925 dit nieuwe ras. Professors blijven professors en door een samenloop van omstandigheden ‘vergat’ hij zijn nieuwe druif in het labo en op het proefveld en zo, jammer genoeg, verdween de pinotage een halve eeuw in de anonimiteit.
Geluk ligt echter op een klein plaatsje en omdat de druk van de wijnproducenten om een betere versie van de teleurstellende pinot noir te krijgen te hoog werd, schakelde een assistent van Prof. Perold over op een grootschaliger initiatief op het wijngoed Kanonkop waar in 1941 een wijngaard met pinotagestokken werd aangelegd.
De eerste resultaten waren echter pover en internationale (negatieve) kritieken boorden het nieuwe ras – figuurlijk- de grond in. De meeste wijnboeren hadden op dat moment geen enkel benul welke (hoge) eisen het ras stelde om tot een volwaardig product te komen. Het waren uiteindelijk eigenzinnige maar getalenteerde wijnmakers zoals Jan Boland Coetzee en Beyers Truter die de nieuwe aanwinst aan banden kon leggen en het potentieel van de nieuwe druif onderkenden. Dit resulteerde in een ‘historische’ erkenning in 1973 waar een 100% pinotage van wijndomein Kanonkop door een internationale jury van Masters of Wine tot beste wijn van de wereld werd uitgeroepen.
Door dit succes en met meer begrip voor de bijzondere groeicondities die deze druif verlangt is de pinotage aan een comeback begonnen. In 1990 besloeg de aanplant 2% van de totale wijnproductie in Zuid-Afrika. Volgens de laatste cijfers van de lokale “Pinotage Association” zou dit momenteel 6% zijn. De lokale trots moet het dus qua internationale bekendheid afleggen tegen de mondiale ‘wijnsterren’ zoals chardonnay, chenin blanc en cabernet-sauvignon. In de regio Stellenbosch vindt de pinotage zijn voorkeurhabitat: een waterdoorlatende ondergrond op hellingen in zuidelijke richting (vanwege het verkoelende effect). Een bijkomend voordee is de nabijheid van de Atlantische Oceaan die enerzijds voor verkoeling zorgt en anderzijds voor een matige oceaanwind die de druiven gezond houdt.
Van nature hebben pinotagedruiven een hoog suikergehalte, een laag zuurteprofiel en ook een redelijk dikke schil. Daardoor zijn jonge pinotagewijnen vlot wegdrinkend, volfruitig en hebben een diepdonkere kleur.
De beste resultaten komen echter van oude, niet geïrrigeerde “bushwines” (dit zijn bekervormig opgesnoeide wijnranken, vergelijkbaar met oude grenachestokken in de zuidelijke Rhône). Deze ‘vieilles vignes’ krijgen dan intense aroma’s vergezeld van een volle ronde smaak met zeer elegante tannines. Door rijping op houten barriques worden de wijnen nog verfijnd.
Je kan stellen dat deskundig gemaakte pinotages zeker niet moeten onderdoen voor grote bordeauxwijnen. Door hun fascinerend karakter en uitstekend bewaarpotentieel kunnen zij wedijveren met de betere wereldwijnen. In deze omstandigheden kan deze unieke druif van de Kaap de geëngageerde wijnliefhebber prachtige momenten bieden.
Degustatieverslag:
Er kwamen 8 pinotagewijnen (100%) op de proeftafel in een prijsvork van 10 tot 20 euro.
Alle wijnen werden aangekocht bij Wijnen Rouseu in St-Martens-Latem (www.rouseu.be).
Op onze vraag kwam volgend degustatieverslag in onze mailbox:
- Fleur du Cap pinotage 2014 (Western Cape) – € 10.10
In ons glas een robijnrode wijn met donkere kleurkern, fraai voorkomen, uitnodigend zelfs en met doorzichtige tranen aan de glaswand. De neus twijfelt tussen fruit en bloemen. Het fruit is eerder secundair (verse pruimen, vijgen). Ook toetsen van grafiet, tabak en mokka.
Fris en vief in de mond met een milde, zachte fruittoets. De smaak bevestigt de neus en dat is altijd een leuk detail. Geen grote diepgang maar wel soepel en rond en dus lekker wegdrinkend. Quasi geen tannine merkbaar. Foutloze en ook aangename instapwijn. Voor een groot publiek, akkoord, multi-inzetbaar, akkoord maar wel veel beter dan wat we soms als “aangepaste wijn” in sommige restaurants opgedrongen krijgen. (score A)
- Jacobsdal Estate Pinotage 2013 (Stellenbosch) – € 11.70
Dieprode kleur met minirandje veroudering. Ook doorzichtige tranen. Opvallend in de neus: een combinatie van jasmijn en versgezaagd hout. Niet echt uitbundig maar wel krachtig met ledertoets en ook wat mineralig.
Deze wijn heeft een drogere aanzet dan wijn 1 en geeft meteen wat agressieve zuren. Het fruit is aanwezig maar moet wel met een vergrootglas opgespoord worden. Deze wijn mist wat balans; de componenten zijn niet goed versmolten. De wijn droogt ook wat uit in de finale. Niet zo lekker dan wijn 1 maar wel met een langere finale. Je hoeft deze niet voor de gezelligheid open te trekken maar zal wel goed samengaan met een pasta bijvoorbeeld. (score B+)
- Stellenzicht “Golden Triangle” Pinotage 2013 (Stellenbosch) – € 12.95
Prachtige dieprode kleur met zwarte kern en doorzichtige tranen. Zeer korte meniscus wat wijst op een goede concentratie. Onze neus wordt niet teleurgesteld! Aangename rijpe aroma’s eerder van zoethout dan van rood fruit. Vanille, vleugje tabak en grafiet komen er ook bij. Doet mij bij reflectie denken aan de neus van een goede en rijpe cabernet-sauvignon.
Smaakbommetje! Zachte, volle aanzet maar tegelijk ook krachtig. Eerst gedomineerd door zacht rood fruit gevolgd door fijne houttoets. Mooie textuur en goed in balans en, dat is toch opmerkelijk: met een uitstekende fraîcheur. Deze frisheid zet zich door in de finale. ‘Beleefde’ tannines. Vriendelijke wijn om samen met vrienden te drinken en … voor een vriendenprijs! (score A)
- Neil Ellis Wines Pinotage 2013 (Stellenbosch) – € 13.15
We zijn halfweg de degustatie en opmerkelijk detail voor de eerste 4 wijnen: ze hebben allemaal een diepe, mooie kleur. Ook deze 100% pinotage van Neil Ellis die trouwens nog donkerder kleurt dan wijn 3. In deze wijn totaal géén meniscus! Piepjong dus? De neus verrast mij wel een beetje: fris en mineralig; dan gevolgd door rood fruit (cassis en aardbei). In de achtergrond een fijne peper- en houttoets.
Ook op deze wijn bijt je je tanden niet stuk: ronde aanzet met veel rijp fruit maar wel met hogere aciditeit dan vorige wijnen. Een goede houtondersteuning kenmerkt het middenstuk dat ook gekruid wordt door wat ‘wilde’ kruiden (excuseer de woordspeling). Alles mooi in balans en zuiver “droog op de haak” in de finale. Versmolten tannines die eerder het verhemelte zalven dan het pijn te doen. Onze voorzitter vindt dit een ‘Valentijnswijn’ . Veel proevers waren het daarmee eens! (score A)
- Beyerskloof Pinotage Reserve 2014 (Stellenbosch) – € 15.20
De kleur is vergelijkbaar met de wijn van Neil Ellis maar deze heeft toch (gemerkt bij het uitgieten) een tikje veroudering (bruine hint) in zich. Gesloten neus bij aanzet maar na walsen (en wat geduld) , aroma’s van verse rijpe vijgen en (doorgesneden) passievrucht. Het hout is zeer merkbaar aanwezig (vers gezaagde eik), peper, kruidnagel en geroosterd brood.
Een frisse, mondvullende maar gelijktijdig fruitige aanzet. Tikje rond maar ook weer niet tè. In het middenstuk valt de fraîcheur op, niks zwaar, niks log, geen spoor van confituur of zo. Frisse zuren houden de proever goed bij de les. Mooi versmolten dus goede balans. Deze wijn is opnieuw een duidelijk bewijs dat je niet noodzakelijk die harde, opvallende tannines moet hebben om van een grote/aangename/veelbelovende wijn te kunnen spreken. Kruidige en redelijk lange finale met nog een kleine dosis frisse zuren achterop! Wijn gemaakt met verstand waar de zuren perfect ingebed zijn tussen het fruit. Bravo! (score AA)
- Fleur du Cap Unfiltered Pinotage 2014 (Stellenbosch) – € 16.65
Wat oogt die wijn jong zeg!! Paars, purper, violet en ook nog lila (of het zou donkerzwart moeten zijn…) Alleszins paarse rand met dus zeer jong uitzicht. Gekleurde tranen. Prachtige neus (onmiddellijk genieten!) Jong en rood fruit (kers en bramen), fijne houttoets (kastanje) en haalt op het einde het kruidenrekje boven (o.a. tijm).
Met wijn 1 had je al door dat op dit domein een vakman aan het werk is. Deze wijn kost verhoudingsgewijs een ‘pak’ meer (60%) maar stelt ook nu in de mond niet teleur, integendeel! Het is onmiddellijk genieten met een aangename maar nu ook complexe aanzet. Er is een perfect evenwicht want de verschillende componenten houden mekaar strak in evenwicht (fruit, zuren, hout, tannine). Ginger Spice heeft er ook wat kruiden tussen gestrooid. Het geheel blijft fris en dartel (fraîcheur weet u wel?) tot in de finale. Zeer lange afdronk die je doet nadenken over al het goede in deze wereld… Een grote wijn met een welverdiende AA-score.
- CroYdon Covenant Pinotage 2012 (Stellenbosch) – € 18.00
De stylist van het domein heeft (hopelijk in samenspraak met de eigenaar) besloten om de Y in de naam steevast in hoofdletter te zetten. Dat kan 2 dingen betekenen: ofwel heeft de stylist daar alles voor het zeggen (wat ik betwijfel) ofwel heeft de eigenaar een eigenzinnig karakter. Ik gok op het tweede. Als je weet dat de Y in het Engels als ‘why’ wordt uitgesproken zou ik durven zeggen dat de man of vrouw in kwestie zichzelf steevast in vraag durft te stellen. Want wat wij in ons glas krijgen is meteen tegendraads: een 2012 (dus 5 jaar…) en een teenager in ons glas. De wijn oogt alleszins meer dan jeugdig: paars, donkerblauw, violet, zwart zijn de hoofdkleuren. Ondoorzichtig. Vette tranen.
Een gesloten neus in de aanzet: dat biedt opnieuw 2 mogelijkheden: ofwel heeft de wijn niets te vertellen ofwel moet je even geduld oefenen en de wijn laten bekomen. De tweede optie is de juiste (natuurlijk!). Even schrikken want de wijn heeft verrassend weinig fruit in zijn mandje. Zacht is het codewoord van deze avond. Dus wel houtstructuren, stro, zoethout, kruiden (munt, eucalyptus, oregano) passeren de revue.
Zijdezachte, fluwelige aanzet in de mond. Complex! Dat ondervind je meteen. Verborgen talenten. De wijn strooit kruimels in het rond in de hoop dat je de juiste weg vindt. Door die complexiteit besef je dat de wijn nog te jong is en dat de puzzelstukjes nog in mekaar moeten worden gezet. Bij een eenvoudiger wijn zouden we besluiten: onevenwichtig. Maar je beseft door die complexiteit dat je een ongeslepen diamant in je glas hebt. De tijd heeft enkel nog wat ruimte nodig om de brute steen tot een briljant om te vormen. Je voelt de complexiteit zo op je inwerken. Fruit, zuren, tannine, hout, kruiden, het zit allemaal in deze wijn maar latent. Die grote karper zit in de vijver, het is alleen wachten tot ie het aas wil nemen. Geduld, geduld! Een zeer speciale ervaring! Al dit proza komt bij mekaar in de finale: zacht tot uitbundig: geen Arne Quinze maar een Picasso die je wat tijd vraagt om het kunstwerk te begrijpen. Jammer dat we hiervoor geen AAA kunnen toekennen. Dus AA op eenzame hoogte.
- Neethlingshof ‘Owl Post’ Pinotage 2014 (Stellenbosch) – € 19.20
“Wat baten kaars en bril als de uil niet zienen wil?” Een mooie spreuk die vroeger menige schouwmantel heeft versierd. Benieuwd of de uil (in dit geval de proever) vanavond klaar wil zien want bij de laatste wijn van de sessie zijn de verwachtingen toch altijd wat hoger gespannen. De wijn die in mijn glas klokt oogt niet zo jong als wijn 7 maar wat stelt dat voor als de wijn van CroYdon zijn korte broek nog aan had? De kleurspiegel toont in elk geval weinig nuance en kan je omschrijven als redelijk tot bijna zwart. Bij het opschudden evenwel merken we toch een lichte hint (oranjebruin) van veroudering. Wat is deze neus prachtig! Cleopatra draait zich om in haar sarcofaag! De aroma’s zijn van een totaal andere orde dan de vorige 7 wijnen. En worden hoofdzakelijk gemarkeerd door vers hout uit de schrijnwerkerij, vanille, eik, zoethout. In fase twee komen ook leder, blonde tabak, houtskool en vers gebakken croissants aan de beurt.
In de mond is het fruit overdadig en gul aanwezig. Rijp zwart fruit; jazzy maar niet plakkend, niks log, niks confituur. Uitnodigend voor een tweede glas. De wijnmaker heeft met deze wijn een kunstwerkje afgeleverd en voor een uitzonderlijk evenwicht gezorgd. Bij andere wijnen kan je als proever een bedenking maken en de aparte componenten benoemen. Met deze wijn is dat onmogelijk (= complex). Wat zeker opvalt is de combinatie van stijl, finesse, fraîcheur en kracht! Zelden heeft een wijn al die factoren in zich. En dan hebben we het nog niet over tannine gehad. Ik geef toe : ik ben bekeerd! Vaarwel strakke tannine, vaarwel 10 jaar kelderrust en langer (want de wijnmaker is dan al lang bezig op een ander domein zodat je geen verhaal meer kan halen). Deze wijn biedt je beide mogelijkheden: nu al drink- en genietbaar maar je voelt in elke vezel dat de wijn de kaap van 10 jaar rust makkelijk zal halen. Aan jouw de keuze. De mijne is al gemaakt! Score AAA (het mag wel niet maar ja…)
De reacties van de leden lieten niet op zich wachten. Een ‘vergeten’ druif heeft het hart van vele proevers veroverd. Wat een onderschatte ambassadeur voor Zuid-Afrika!
Na degustatie moest evenwel een ‘beste wijn’ gekozen worden en dat was best lastig want de proevers kenden de prijzen van de wijnen nog niet!
Met slechts 1 stem verschil won CroYdon Covenant Pinotage het van ‘Owl Post’ van Neethlinghof. Eervolle vermelding voor wijnen 3 en 7.