Doel: Onbekend = onbemind?
Wanneer je het woord “bordeaux” laat vallen denkt niet iedereen onmiddellijk aan de stad in het Zuidwesten van Frankrijk. In de kledingindustrie denkt men dan in eerste plaats aan een kleur = wijnrood. In wijnmiddens denkt men dan weer aan absolute topwijnen – en dan uiteraard in rood! Taalkundig noemt men zo’n uitdrukking een eponiem. (Denk maar aan courante woorden zoals diesel, havana of bermuda)
Dat alle ‘bordeauxwijnen’ een rode noemer hadden stak toch een beetje bij een paar dwarsliggers in ons bestuur. Er is nl. zoveel anders en lekkers te ontdekken in deze fabuleuze wijnregio. Denken we maar aan die fantastische sauternes bijvoorbeeld. Het bestuur wilde met deze degustatie aantonen dat, wanneer de beste regisseurs rode topwijnen kunnen afleveren in Bordeaux, zij dit normaal gesproken ook moeten aankunnen met witte druivenrassen.
Op 5 september 2017 haalde wijnclub “Edelrot” het proefglas boven en deed de test met 8 wijnen waarbij de geografische spreiding alsook de consumentenprijs niet uit het oog werd verloren.
Wat te onthouden van “Bordeaux sec”?
Algemeen: de wijnstreek Bordeaux voorstellen is in de context van deze degustatie niet echt aan de orde. In de schoot van onze vereniging is deze regio reeds herhaaldelijk en uitvoerig in beeld gekomen. Wij nemen aan dat onze leden ondertussen al een heus archief hierover hebben aangelegd. Behalve in wit– dat is begrijpelijk!! Hieronder toch summier enkele algemene gegevens:
| Bodem | Combinatie van kalk, kiezel en klei |
| Klimaat | Gemiddelde temperatuur: 12°C Gemiddeld aantal zonuren: 2000 |
| Belangrijkste druivenrassen | Rood: cabernet-sauvignon, cabernet-franc, merlot, malbec, petit verdot
Wit: sauvignon blanc, sémillon, muscadelle |
| Wijngaardareaal | 115.000 hectare |
| Totale productie | 5,1 miljoen hectoliter |
| Soorten wijn | Wit: 22%
Rood: 78% |
| Indeling | Algemene appellations (vb= bordeaux rouge, bordeaux blanc, crémant de bordeaux)
Districts-appellations (vb= Graves, Entre-Deux-Mers, Pomerol) Gemeente-appellations (vb= Pauillac, Listrac, Pessac-Léognan) |
| Onderverdeling in wijngebieden | Rechteroever
Tweestromenland Linkeroever |
Vinificatie: Er is in wit een significant verschil met de vinificatie van rode wijn. In tegenstelling tot de rode worden de witte trossen bij aankomst in de ‘chai’ volledig ontrist – dus enkel de druiven komen in een eerste cuve waar ze onmiddellijk worden gekoeld tot ca. 4° (vooral om oxidatie tegen te gaan). Dan volgt de “foulage”= de druiven worden lichtjes gekneusd om het sap vrij te maken. De most komt daarna enkele dagen tot rust zodat de kleine partikels, meegekomen uit de wijngaard = de zgn.“bourbes” naar de bodem van de cuve kunnen zinken en van de most worden gescheiden (= débourbage). Daarna volgt de persing (er zijn diverse methodes gangbaar maar het principe blijft gelijk): de jus wordt gescheiden van de vaste bestanddelen, schillen, pitten e.a. en wordt in de gistingtanks overgebracht. Naargelang de keuze van het domein gebeurt dit in inox cuves of in houten foeders of vaten.
De gisting duurt 12 à 15 dagen aan een temperatuur van 18 à 20°C. Na de gisting heeft de wijnmaker verschillende opties: ofwel volgt na gisting de “soutirage” = de wijn wordt gescheiden van de dode gistcellen (= les” lies”) ofwel blijft de wijn verder rijpen op die gistcellen zodat die nog een extra smaakpatroon kunnen meegeven. Ook worden sommige (duurdere) wijnen daarna verder opgevoed op bordelese vaten van 225 liter, al of niet – of gedeeltelijk – nieuw.
Het grote vraagstuk bij de witte vinificatie is het al dan niet toepassen van de malolactische gisting waarbij het sterke appelzuur onder invloed van melkzuurbactieriën wordt omgezet in zachter melkzuur (malum = appel, lac = melk). De malolactische gisting draagt bij aan een smaakverandering die men bewust laat gebeuren of juist vermijdt. De wijnboer van noordelijk gelegen wijnregio’s met kouder klimaat zal die zeker toepassen (indien het om droge wijn gaat uiteraard) om het ‘teveel’ aan zuren gedeeltelijk weg te werken. De collega in zuidelijke regio’s met warmere klimatologische omstandigheden zal daar eerder voor passen want zijn wijn heeft die extra zuren nodig om de wijn de nodige levendigheid en fraîcheur te kunnen meegeven. De bordelese wijngaarden staan tussen de 2 en de wijnmaker staat dus voor een dilemma: malo of geen malo? Door dit procedé krijgt de wijn ook een betere houdbaarheid want er is geen gevaar meer voor een tweede gisting op fles.
Op basis van de verse vatstalen zal de keldermeester, samen met de regisseur en de eigenaar een beslissing moeten nemen. Geen makkelijke opgave want deze gisting al of niet laten doorgaan heeft grote invloed op het ultieme smaakpatroon van de wijn. En dan moet in de meeste gevallen ook nog de assemblage worden bepaald. Dat sommige wijndomeinen dan een autoriteit zoals Denis Dubourdieu zaliger als consultant in de arm nemen lijkt ons een verstandige keuze.
DENIS DUBOURDIEU
Druivenrassen* (+ kenmerken):
- Sémillon: typische bordelese wijndruif waar je alle kanten mee op kan: van droog tot moelleux, zoet en zelfs likoreus (sauternes bv). Brengt elegante, krachtige en alcoholrijke wijnen voort. Niet zo aromatisch. Meest aangeplante witte druif in de regio (ca. 60%) hoewel er een kentering bezig is (onder druk van internationaal smaakpatroon) ten voordele van sauvignon blanc.
- sauvignon blanc: overgekomen vanuit de Loire. Geeft uitsluitend droge wijnen met uitgesproken aromatisch profiel, heeft meer zuren en meer fraîcheur dan de sémillon die hij langzaam van de eerste plaats aan het wegwerken is. Minder goed geschikt voor vatopvoeding.
- Muscadelle: (max 10% toegelaten in assemblages). Fragiele druif, zeer vatbaar voor ziektes. Droge of zoete vinificatie. In topjaren uiterst verfijnd en delicaat.
* voor de volledigheid: in Blaye Côtes de Bordeaux zijn ook de rassen ugni-blanc en colombard toegelaten.
Belangrijkste regio’s voor wit: (zie kaartje)
- Blaye Côtes de Bordeaux (AOP voor wit èn rood)
- Entre-Deux-Mers (AOP voor wit (100% sauvignon blanc # rode wijn = AOP bordeaux)
- Graves + gemeente-appellatie Pessac-Léognan, (AOP voor wit èn rood)
- Pessac-Léognan is de enige AOP in wit met Grand Cru status.
Kleinere regio’s met beperkte aanplant voor wit:
- Côtes de Bourg, Graves de Vayres, Bordeaux Côtes de Francs, Haut-Benauge
Opmerking ivm. AOP:
De classificatie is streng (en terecht). Zoals rode wijn, herkomstig uit de zone Entre-Deux-Mers ‘maar’ de AOP bordeaux mag voeren geldt dit – ook voor prestigieuze domeinen- ook andersom. Indien een kasteel dat enkel de AOP mag voeren voor rood (in Médoc bv.) toch een witte wijn zou maken, dan is de AOP voor de witte wijn simpelweg “bordeaux”. Mooiste voorbeeld is de witte wijn van Château Margaux, deze mag enkel de AOP ‘bordeaux’ op het etiket voeren (alhoewel de wijn meer dan 100 euro kost…)
Degustatieverslag
Zoals gebruikelijk kwamen er 8 wijnen op de proeftafel. Wijnen 1 en 3 werden aangekocht bij Caves de France in Schoonaarde. Wijnen 2, 4 , 5 en 8 bij Cora Wine via de webshop. Wijn 6 bij Magnus wijnen in Deurne en wijn 7 bij Tacos in Denderleeuw.
Op onze vraag kwam volgend degustatieverslag in onze mailbox:
- Château Sainte-Marie – Entre-Deux-Mers AOP – 2015 – vieilles vignes (€ 10.99)
Op onze degustatiefiche vinden we wat extra gegevens om ons al een idee te vormen. De toevoeging op het etiket van ‘vieilles vignes’ is een mooie ‘teaser’ maar soms staat die vermelding maar ‘pro forma’ op het etiket. Met een samenstelling van 70% sauvignon en 25% sémillon zou de wijn toch wat frisheid moeten geven. In ons glas een mooie kleur! Strogeel met groene hints. Zeer helder tot briljant. In de neus een aromatische topper. Opent fris met aangenaam wit fruit in de hoofdrol en een goede scheut citrus. Na het fruitgeweld toch ook een mespuntje kruiden (peper?). In de mond worden we teleurgesteld want het veelbelovende aromatische komt niet terug in de mond. Ook in het middenstuk redelijk vlak, mist daar wat diepgang en textuur. De kruidigheid wordt dominant in de finale samengaand met een stevige bitter. Verleider in de neus maar mist wat spieren op het magere skelet… (score 12/20)
- Château Saint-Robert – Graves AOP – 2015 (€ 12.45)
Met 80% sauvignon in de assemblage en een afrijping op droesem zou ook deze wijn een aromatische verleider kunnen zijn. De neus is alleszins dieper en intenser dan wijn 1. Heeft wel een even mooie schittering. Inderdaad, ook deze wijn is een aromatische acrobaat maar het voelt wat evenwichtiger en fijner aan, niet dat brute geweld maar wat ‘verfijnder’. In deze wijn meer nadruk op het frisse fruit dan op citrus. Mooie geurbalans…! Ook in de smaak is deze wijn dieper en intenser. Meer kracht (ik vermoed van de sémillon) Meer textuur en een zeer goede balans tussen fruit en zuren. De wijn blijft ‘doorsmaken’ tot in de finale waar een klein beetje ‘rondeur’ de kop op steekt zonder dat het stoort. Wat een perfecte ambassadeur van zijn appellatie! (score 15/20)
- Château Reynon (Denis Dubourdieu) – Bordeaux AOP – 2015 (€ 13.92)
De eerste wijn van ‘Le Professeur’, hoogleraar aan de universiteit van Bordeaux en consultant op verschillende domeinen. Autoriteit op het gebied van vinificatie van witte wijnen. Niet slecht geboerd want ook de eigenaar van 2 wijndomeinen. Het aandeel sauvignon stijgt opnieuw. Ditmaal een 100% sauvignon blanc met gisting in inox cuves, verblijf op droesem en partiële opvoeding in houten foeders. In het glas een buitenbeentje qua kleur: geel-groen en zeer helder. In de neus valt meteen de zuiverheid op : fris, fruitig en een grote dosis vers gras. Klein beetje buxus (dankzij de sauvignon natuurlijk). Ja, die bordeauxwijnen blijven aromatische verleiders! Fris-groene aanzet in de mond met vooral granny-smithappel. Een quasi perfecte balans tussen fruit en zuren in het middenstuk, voldoende gestoffeerd en bekroond met een prachtige fraîcheur. Rijkelijke en tegelijk complexe afdronk. Duidelijk een ander type dan wijn 2 maar even goed gemaakt. Dus ook een score van 15/20
- Vieux Château Gaubert – Graves AOP – 2014 – (€ 13.99)
De adelbrieven die de 4de wijn kan voorleggen ogen niet min: manuele oogst met een 50/50 verhouding tussen sauvignon en sémillon en opvoeding in eiken vaten waarvan 35% nieuw. Nou dat is toch al wat, niet?. Toch verrast de wijn mij qua kleur: een monotone gele kleur, ik had toch een vleugje groen verwacht. Debet aan de sémillon, toch vooral gebruikt in de sauternes-regio? Maar qua helderheid en levendigheid zeer correct. O-Oh! Bijna geen aroma’s bij een eerste momentopname. Ook mijn buurvrouw stelt zich vragen. Maar even rust en walsen doet de wijn duidelijk deugd. Geduld, het is niet meteen aan onze generatie besteed, ik weet het! Exotische tonen komen vrij na walsen, ananas vooral en ook rijpe doyennépeer aangevuld met een vleugje rozijnen. De aanzet in de mond is zacht en wordt gedomineerd door exotisch zacht fruit (lychee), groene thee en rijpe appel. Tussen al dat fruitgeweld behoudt de wijn een correcte fraîcheur met fijne zuren die blijven tot in de finale. In een zwart-witstelling: een wijn die eerder de liefhebber van een sauternes zal weten te bekoren dan een fervente aanhanger van een sancerre… (score 14/20)
- “L” de La Louvière – Pessac-Léognan AOP 2015 – (€ 13.99)
Tja we komen blijkbaar wat “in hogere sferen” want in ons glas de 2e wijn van Château La Louvière (waarvan we later deze avond de 1e wijn zullen proeven). Ook deze randinformatie over de wijn oogt niet min: manuele oogst, vatrijping, verblijf op droesem en last but not least: de consultant was Denis Dubourdieu. Met een 85% verhouding voor de sauvignon zal dat niemand verbazen. In ons glas een schitterende kleur: bleek- tot strogeel met perfecte schittering. Knap! Toch wel verrassend: eerst een ferme vleug vers hout en onmiddellijk daarna gesloten zonder aroma’s. Na walsen en even geduld opnieuw vrij aromatisch met rijp fruit (peer, appel, citrus en kruiden). In de mond een krachtige aanzet gedomineerd door fruit en frisse zuren. Fraîcheur tot “in zijn kleinste teen”. Complex door die balans tussen fruit, zuren en de retro in de finale die lang nablijft. Nog ‘knapper’ werk deze wijn! (score 15/20)
- Blanc de Chasse-Spleen (Moulis en Médoc) – Bordeaux AOP- 2014 (€ 18.50)
Een witte wijn uit een wijnregio waar rood alomtegenwoordig is. Hoe zit dat met de ondergrond? Is die even geschikt voor wit als voor rood? Waarom waagt zo’n prestigieus domein zich aan zo’n avontuur? Zich gek laten maken door Margaux? In ons glas een strogele wijn, bijna identiek aan wijn 4. Wel foutloos en briljant. Levendig en helder kunnen we ook toevoegen. Ow! Opnieuw een gesloten neus. Even geduld, beetje walsen, wijn laten ademen en nu exotische aroma’s van vooral ananas. Nadien een vleugje – excuseer mij – poetsmiddel; gecorrigeerd door mijn buurman door bijenwas, hetgeen inderdaad een betere beschrijving geeft. De smaak is vol, krachtig maar onevenwichtig in de zin dat de wijn naar mijn mening nog naar zijn evenwicht zoekt. Voldoende (nu nog verborgen) fruit en zuren. Nog niet op dronk. Ik verwacht dat de wijn beter nog even kan verder verblijven op de fles maar in deze context toch moeilijk te beoordelen. (score 14/20)
- Clos Floridène – Graves AOP – 2015 (€ 17.95)
Het 2e domein van Denis Dubourdieu ligt in de Graves. Deze wijn heeft maar een aandeel van 56% aan sauvignon. Ofwel is de samenstelling van de bodem hier debet aan ofwel heeft hij de stokken sémillon niet willen rooien want dat hij een sauvignon-fan is hebben we al kunnen ondervinden. Ook deze wijn heeft een rijping op droesem gekregen en een verblijf op eiken vat. Niets aan het toeval overgelaten, dat is duidelijk. Mooie wijn in ons glas, strogeel, foutloos! In de neus aanvankelijk toch opnieuw gesloten (wijnen die vatlagering genoten hebben, hebben blijkbaar wat tijd nodig om zich in het glas te ontwikkelen). Daarna een combinatie van rijpe peer en zoethout, ook abrikoos en fijne houttoets maar geen vanillegeur. In de mond een rijke en gevulde aanzet, citrus, mineralig. Evenwichtig, frisse toetsen van appel/citrus met goede fraîcheur en goed onderbouwd in textuur. Geen opdringerig hout. Een goede lengte en gezonde nervositeit kenmerkt deze wijn die doortrekt tot in de lange finale. Een kabinetstukje! (score 17/20)
- Château La Louvière – Pessac-Léognan AOP – 2013 (€ 23.99)
Oei, een wijn uit 2013, als dat maar goed afloopt want dat oogstjaar staat in alle registers geboekt als het slechtste in jàààren. Het kasteel heeft geen risico genomen en resoluut voor een 100% sauvignon gekozen met rijping op droesem en verfijning op eiken vaten. Vrij klassiek zou ik dat noemen. In het glas een bleekgele wijn met goudgele reflex. Prima kleur, toch had ik meer inkleuring verwacht maar qua kleur is dit best zo, helder, briljant. In de neus een frisse aanzet dankzij de sauvignon, lekker citrusfruit en zeker geen zware houttoets. Qua neus toch wel de meest complexe van de avond. Noblesse oblige! In de mond een fijne, smakelijke, ja, wat volle aanzet met een goede balans tussen fruit en zuren. Mineralig. Goed gestoffeerd in het middenstuk en met een fraîcheur om U tegen te zeggen. Knappe finale die voorrang geeft aan de fraîcheur en aan het fruit i.p.v. gedomineerd door een teveel aan hout. Voor een “arm” jaar heeft de wijnmaker een knap staaltje van zijn kunnen laten zien. Er hangt jammer genoeg (of logischerwijze) een stevig prijskaartje aan vast zodat mijn keuze voor een “beste wijn” toch naar een andere wijn zal gaan. (score 17/20)
CHATEAU LA LOUVIERE
Na de degustatie werd aan de leden gevraagd om een “beste wijn” uit te kiezen (de prijs van de wijnen werd vooraf meegedeeld)
Met meer dan de helft van de stemmen ging de palm naar wijn nummer 2, Château Saint-Robert 2015, gevolgd op ruime afstand door wijn nummer 5, “L” de La Louvière.
Conclusie:
- Met deze degustatie werd aangetoond dat droge, witte bordeaux zeker een plaats in onze wijnkelder verdient. De 8 wijnen waren stuk voor stuk van goede tot zeer goede kwaliteit en getuigden van vakmanschap. Opvallend wel dat ook in ons proefpanel de wijnen op basis van hoofdzakelijk sauvignon beter scoorden dan wijnen met een groter percentage sémillon in de assemblage. Wel moet u bereid zijn om 10 à 15 euro op tafel te leggen om kwaliteit in huis te halen. Voor speciale gelegenheden kan u dan opteren voor een wijn uit Pessac-Léognan. U zal uw gasten (en uzelf) niet teleurstellen. Integendeel.