Doel van deze degustatie: riesling is al een enkele keren de revue gepasseerd tijdens degustaties van wijnclub Edelrot maar telkens in een context van een wijnland of –regio. Zo hebben we al enkele proefavonden georganiseerd rond Duitsland en Oostenrijk waar de rieslingdruif een prominente plaats innam maar nog nooit werd de rieslingdruif “an sich” beschreven en geproefd. Toch is dit voor de witte wijnbereiding het meest flexibele druivenras. Wereldwijd is chardonnay uiteraard nummer 1 qua verspreiding maar qua mogelijkheden moet chardonnay deze plaats afstaan aan riesling. Het smaakpatroon gaat van beendroog tot opulent. Wist u dat sommige Duitse ‘late harvest’ rieslingwijnen (enkel verkocht in flesjes van 0.375 l) duurder zijn een fles Yquem van 0.750 l ?
Wat maakt deze druif zo fascinerend voor de wijnwereld?
Zoals aangehaald is qua mondiale aanplant chardonnay hét druivenras met het voordeel dat de druivenstok om het even waar kan worden geplant met top/uitstekend/goed/tot aanvaardbaar resultaat. Riesling staat wat dat betreft wat op zijn strepen en stelt heel wat strengere eisen aan zijn omgeving: het is een druif voor het koelere klimaat, zeg maar: tussen de 40 en 50’ noorderbreedte en tussen de 30 en 40° op het zuidelijk halfrond. Ook de ondergrond is van belang: leisteen en/of graniet zijn meest aangewezen. Ook moet er liefst een rivier in de nabijheid zijn om het licht optimaal te verspreiden, gecombineerd met voldoende warmte en zonuren/jaar.
KLIMAATZONES WIJNBOUW WERELDWIJD
WIJNBOUW OP DE STEILE HELLINGEN VAN DE MOEZELVALLEI
Indien de wijnbouwer zijn rieslingstokken correct verzorgt is de plant in staat een breed scala van loepzuivere wijnen voort te brengen: van onberispelijke droge wijnen tot klassieke zoete wijnen. De wijnboer moet tijdens het oogstjaar telkens opnieuw keuzes maken: speelt hij op zekerheid zal hij vroeger oogsten (vergis u niet: voor Duitsland spreken we dan over eind september) om een loepzuivere, droge witte wijn te produceren met redelijk veel zuren (belangrijk voor het verouderingsproces), beperkt alcoholvolume (12% is de standaard) met voldoende fruitconcentratie en een mineraliteit die in een later stadium een parfum “pétrolé” zal opleveren. Wil de wijnbouwer een gevecht met de natuurelementen aangaan dan kan hij kiezen om nog later te oogsten (om aldus een hoger suikergehalte te bekomen). De wijnen krijgen dan een halfzoet (Auslese, Beerenauslese) etiket. Hij kan nog verder (later) gaan en streven naar een ‘botritis cinerea = Edelrot’ en dus voor een Trockenbeerenauslese gaan (uitgezochte druiven zoals in de Elzas met hun Sélection de grains nobles) of – om de weergoden een laatste keer uit te dagen: een Eiswein.
Zelden zal een rieslingwijn op hout worden vergist of gerijpt. Het eikenhout heeft een totaal verkeerde invloed op de finesse en fraîcheur die een nobele riesling moet opleveren. Experimenten in die zin zijn nooit een succes geworden. Het is wel mogelijk om riesling te laten vergisten in zgn. ‘foeders’ van pakweg 5000/7000 liter. Deze vaten zijn vooreerst al gebruikt en de verhouding hout/volume is zo klein dat er van enige beïnvloeding geen sprake meer kan zijn. De nieuwe generatie wijnbouwers is vandaag de dag uiteraard uitgerust met modernere (temperatuurgecontroleerde) inoxcuves.
De proefavond staat in het teken van ‘riesling wereldwijd’. In Duitsland is dit druivenras meest aangeplant (65%) en natuurlijk ook in Oostenrijk (waar hij in concurrentie zit met de grüner veltliner) maar ook in Frankrijk (Elzas), Luxemburg en Italïe (SüdTirol/Alto Adige). Verrassend is dat je deze druif ook tegenkomt in zgn. ‘Nieuwe Wereldlanden’ : Zuid-Afrika, Australië (het koelere Clare Valley), Nieuw-Zeeland, Chili, Verenigde Staten (in de noordelijke staten zoals New-York en Washington) en niet te onderschatten: Canada waar in de oostelijke provincies een fantastische ‘Ice Wine’ op de markt komt.
En België? De teelt van riesling loopt in ons land niet als een trein. Wijnbouwers fixeren zich vooral op chardonnay maar ook müller-thürgau, pinot blanc, pinot gris en kerner kom je vaak tegen. Wijnkasteel Genoels-Elderen heeft wel enkele velden riesling aangeplant maar de consument is hier niet gevolgd. Wijndomein Aldeneyck is nu recentelijk gestart met de productie en verkoop van rieslingwijnen. Resultaten zijn voor deze laatste nog niet bekend.
Smaakprofiel: de zuiverste rieslingwijn wordt wellicht (in zonrijke jaren) geproduceerd in de Moezelvallei waar hij fijne, finesserijke wijnen met een hoog zuurgehalte, laag alcoholgehalte en uitstekend bewaarpotentieel levert.
Een correcte rieslingwijn levert bijna altijd de geur en de smaak van verse limoen: de bittere schil of het zoetere sap. Rijpere rieslings kunnen wat zachter fruit zoals perzik of abrikoos produceren of soms een bloemenparfum weergeven. Mineraliteit is in principe altijd aanwezig, toch ontwikkelen de betere rieslings bij het verouderen een petroleumgeur en -smaak die zeer gezocht wordt door rieslingliefhebbers en dus ook een kwaliteitslabel is. Dit fenomeen is in Australische wijnen gek genoeg al zeer vroeg aanwezig.
SMAAKPATRONEN NAAR VEROUDERING
RIESLINGDRUIVEN
Er kwamen 8 wijnen (wereldwijd) op de proeftafel welke bij diverse leveranciers werden aangekocht. Gelet op de veelzijdigheid van de druif werd voor deze proefavond geopteerd om uitsluitend droge rieslings aan te kopen met een laag suikerresidugehalte.
Onderstaand vindt u de degustatienota’s van 1 onzer leden:
- Domaine Vinmoselle (Remich/Luxemburg) – Côtes de Remich AOP – 2016 (€ 8.99)
Bleekgele kleur met grijze reflex, zeer kleine koolzuurbelletjes aan de rand. Correcte kleur. Bloemig parfum in de neus, niet opwindend. Ook een spoortje van hars. In de mond een fruitige, volle aanzet, de wijn mist wel wat strakheid. Ongecompliceerde wijn; goed inzetbaar als aperitief, voor een zondagse brunch of gewoon als dorstlesser. De rieslingaccenten ontbreken in deze wijn en biedt trouwens wat molligheid in de afdronk. Goede instapwijn voor de beginnende amateur.
- Weingut Landgraf (Rheinhessen/Duitsland) – Riesling Trocken 2016 QBA – (€ 12.99)
Volgens het etiket een “Gutswein” wat gelijkstaat met een ‘doordeweekse’ bourgogne in Frankrijk. De wijn kan dus van elke wijngaard komen binnen het afgebakende wijnbouwgebied. Een “Ortswein” staat dan een trapje hoger en is dan vergelijkbaar met een gemeentewijn in Bourgogne, een chablis bijvoorbeeld. Maar terug naar onze ‘Gutswein’ die verrassend geel in ons glas flonkert. Goud of strogeel en ook wat koolzuurbelletjes. Neutrale neus, dwz: bijna nihil. Na walsen een beperkt bloemig parfum aangevuld met enkele tonen citrus en agrum. Nu ook weer niet die strakke aanzet die je van een moderne, droge riesling verwacht. Soepel, rond, goede structuur en ook wel een goede balans in het middenstuk tussen fruit en zuren. Mist evenwel wat complexiteit en ruggengraat. In de finale klein spoortje bitter. Een wat overdreven kleur maar wel een goede en correcte instapwijn zonder veel pretentie.
- Weingut Waldschütz (Kamptal/Oostenrijk) – Riesling Classic Kamptal 2016 DAC (€12.99)
Leuke kleur, zeer correct met mooie schittering en niet zo fel ingekleurd dan wijn 2. De neus hoeft niet aangepord te worden: vrank en speels in ons glas met opnieuw dat bloemig parfum en een mooie scheut citrus. Frisse en aangename neus! Zachte aanzet, mineralig en toch lekker fruitig (peer), mooie fijne zuren die lang doortrekken en de wijn fris en levendig houden tot in de finale. De afdronk is wat kort maar wordt goedgemaakt door de zuren die opvallend lang nablijven. Een zuivere wijn, prima ambassadeur voor een instap-riesling.
- Azienda agricola Di Sipio (Abruzzi/Italië) – Riesling IGP, Terre di Chieti 2016 (€10.55)
Wie dacht dat Italiaanse riesling enkel uit de noordelijke provincies kwam vergist zich. Deze wijn komt uit de Abruzzen en de wijngaard zal ongetwijfeld op grote hoogte zijn aangeplant om de druiven niet in de Italiaanse zon te laten sudderen. De kleur is er meteen boenk op! Mooie en correcte kleur, niet overdreven ingekleurd en toch ook weer dat tikje koolzuur (maar dat laatste stoort me niet, het geeft de wijn ongetwijfeld een extra duwtje richting frisheid). Bloemig parfum met exotische toets (honing – acacia), fruitig ook (wat zure appel). Onverwacht lekker en fris.
In de mond een soepele aanzet, rond (op randje van mollig). Daarna een goede structuur met stevig middenstuk en goede balans. Mineralig. Zeer Italiaans in de opbouw (die fijne zuren weet u wel). Hoewel de ‘riesling-touch’ een beetje verloren gaat behoudt de wijn zijn mooie finesse en geeft een al bij al nog vrij lange afdronk. De wijn is een buitenbeentje maar wel een Italiaanse verleider. Verrassende kennismaking!
- Spier Estate (Stellenbosch/Zuid-Afrika) – Spier Vintage Selection Riesling 2016 (€ 12.50)
Non-rieslingkleur. Goudgeel, wel mooi in het glas maar moeilijk te begrijpen in de context van het onderwerp. In de neus een exotisch getinte aanzet, fruitig (doet wat aan citruslimonade denken); wat sinaasappel ook en ananas. We hebben onze eerste pétroléneus van de avond beet. Ik vind dit een moeilijke wijn want in de mond opent deze met exotisch fruit, rond, bijna mollig. Daarna een zekere kruidigheid en wat versgebakken bisquittaart. De zuren zijn in deze wijn zeker present maar komen toch wat in verdrukking door het exotische fruitgeweld. Niet echt een ‘voorbeeldriesling’.
- Lawson’s Dry Hill Wine Estate (Marlborough/Nieuw-Zeeland) – Riesling 2016 (€12.99)
Mooie en correcte kleur. Misschien iets te geel voor een riesling maar het stoort niet. Zeer zuivere wijn met mooie schittering. In de neus valt meteen de petroleumgeur op. Daarna toch een beetje sinas en exotische toets (banaan en rijpe coxappel). In de neus weer geen scherpe aanzet maar opnieuw vrij “pétrolé”. Het overschaduwt de wijn zonder meerwaarde want daarna volgt wat ondefinieerbaar fruit en wat ‘loshangende’ zuren. Een wijn die m.i. wat inhoud en textuur mist en ik verdenk er de regisseur van om zich toe te spitsen op het petroleumaspect en het volledige kaartje van de wijn niet inkleurt. Toch 1 grote verdienste: de wijn zorgt voor veel discussie en commotie in het panel.
- Hardy’s (Mc Claren Vale/Australië)
Hardy’s HRB (Heritage Reserve Bin) Riesling 2014 – Clare Valley & Tasmania (€ 16.95)
In de Nieuwe Wereld is blijkbaar alles toegelaten zolang het niet verboden is… De HRB lijn van deze wijngigant laat de wijnmaker toe om een assemblage naar zijn keuze uit te voeren. In dit geval komen de rieslingdruiven uit 2 regio’s: Clare Valley en van het eiland Tasmanië, die later op het domein worden geassembleerd. Wat geeft dat in ons glas? Opnieuw een stevig ingekleurde wijn, goudgeel met groene reflex, wel zeer zuiver en met mooie schittering. Prachtige kleur maar wel ‘on-riesling’. In tegenstelling tot wijn 6 opent deze wijn met een zeer verfijnde ‘pétroléneus’ die nu wel gevolgd wordt door fruit (appel en kruisbes) en met lichte kruidigheid. De neus is zeer direct en ‘to the point’ en is zeer aangenaam, fris en verfrissend. Dit is de eerste wijn van de avond die strak aanvoelt bij de aanzet. Opnieuw die frisse mix van pétrolé met fruit; fijne zuren die goed ondersteunend werken en aangevuld met lichte kruidigheid. Frisheid, fraîcheur en finesse gaan hier hand in hand. Knappe finale ook waar het fruit en de zuren nog lang nablijven. Een véél betere en completere wijn dan wijn 6. Mooi gemaakt.
- Domaine Zind-Humbrecht (Turckheim/Frankrijk) – Riesling Gueberschwihr 2009 AOC (€ 18.35)
Dit is een wijn van 10 jaar oud, door onze aankoper van dienst speciaal geselecteerd om het bewijs te leveren
dat een riesling perfect kan ouderen. In het glas een goudgele kleur met koper reflex. Toch wel al een geëvolueerde kleur moet ik toegeven. Stoort evenwel niet (steeds met 2009 in het achterhoofd). Mooie schittering. Ook de neus is wat geëvolueerd: geen ‘pétrolé’-geur wel rijpe appel, peer en verse vijgen. Er is ook een toetsje rozijnen, broodkruim en wat tabak. In de mond een frisse en ronde aanzet die zeer fijn en subtiel is. Uitgerijpt met fris fruit dat een nootachtige toets meekrijgt. Perfecte balans en mooie fraîcheur. Lange afdronk waar de fijne zuren voor finesse zorgen. Mooie wijn en mooi voorbeeld hoe een riesling kan verouderen. Toch heeft die zijn top (of limiet) bereikt. Wel niet goedkoop hoewel geen grand-cru, wel een wijnmaker met vakkennis.
Conclusies:
- Riesling is door zijn eisen qua ondergrond en klimaateisen geen gemakkelijke druif die wel wat verzorging en maturiteit van de wijnbouwer verlangt. Wil je een ‘grote’ riesling dan moet u bereid zijn om wat dieper in de geldbeugel te tasten. Vanaf 15 euro zit u in het “betere” segment. Wil u goedkoper dan kan dit perfect en mits u de gebruikelijke waakzaamheid toepast vindt u voor een redelijke prijs (zeg maar rond 10 euro) een meer dan degelijk product dat dan weliswaar zijn gastronomische beperkingen heeft.
- De “Nieuwe Wereld” in wijnland spitst zich zeer graag en nog steeds toe op de etikettering via de wijndruif. De oorsprong en de wijnmaker zijn er op het etiket van ondergeschikt belang. Zoals in de theorie werd aangeduid gedijen rieslingdruiven het best in een koel klimaat / regio op voorwaarde dat ze voldoende licht en zonuren tijdens het groeiproces krijgen. Een ‘latere’ oogst in gunstige omstandigheden helpen het eindproduct naar finesse en fraîcheur. De rieslingwijnen die we van buiten Europa geproefd hebben, hadden zeker hun verdienste maar in globo kan je stellen dat die specifieke klimatologische omstandigheden samen met de kennis en kunde van de wijnbouwer zich toch vooral in het koelere Europa bevinden.