Degustatieverslag Griekenland dd. 12/06/2018

Doel van deze degustatie: alhoewel Griekenland al sinds 1981 lid is van de Europese Unie werd het Griekse wijnaanbod nog maar 1x doorgelicht in de geschiedenis van onze wijnclub. Hoogtijd dus om daar verandering in te brengen.

Het is natuurlijk wel een beetje de schuld van de Grieken zelf want, geeft u maar toe: indien u niet regelmatig naar Griekenland en/of de eilanden reist gaat u nog niet dikwijls Griekse wijnen geconsumeerd hebben. In de wijnhandel, ja zelfs in onze supermarkten moet u met een vergrootglas het schap met Griekse wijnen zoeken en als u (on)geluk heeft dan is het etiket nou niet bepaald zeer verhelderend. Komt er nog bij dat de Griekse autochtone druiven voor ons totaal onbekend zijn. Dat helpt de zaak nu ook weer niet vooruit. En wat met retsina? Volgens “onze reporter ter plaatse” is het een grote misvatting dat de Grieken zelf massaal retsina (een lichtzoete wijn versterkt met de hars van de Aleppopijnboom) drinken. De zestigplussers in Griekenland wel – meestal uit gewoonte – en omdat die wijn spotgoedkoop wordt aangeboden. De erudiete Griek drinkt droge tot halfzoete wijnen (in wit en rood) en meestal in herfst/winter. In de zomer komt meestal gekoelde ouzo op tafel.

Geschiedenis: de oudste vondsten i.v.m. wijnproductie gaan tot het 5e millennium VC. Die sporen werden ontdekt op het eiland Kreta. Wijn was in de Griekse oudheid trouwens een deel van het basisvoedsel: samen met water, zout, olie en granen vormde het de 5de pijler van Oudgriekse dieet. Wie in de Middelbare school nog Grieks heeft gehad zal zich nog herinneren dat de teksten van Homerus (Ilias, Odyssee) dikwijls verwijzingen naar wijnbouw en –verbruik bevatten. Volgens de Griekse mythologie werd de god Dionysos vereerd doordat hij de (in die tijd bekende) wereld rondtrok om de zalige geneugten van de wijn te verspreiden. De beschilderde amforen die u tijdens uw museumbezoeken bewondert bevatten dikwijls taferelen die met wijnbouw zijn verbonden. Deze amforen dienden trouwens om de export te dienen. De wijnen werden hierin bewaard en per schip verzonden naar aangrenzende streken rond de Middellandse Zee.

Samen met de Griekse democratie werden de wijngaarden tijdens de Romeinse overheersing verwoest. Toch was het dankzij de Grieken dat de kennis van het wijnmaken naar Italië en bij uitbreiding naar Europa kwam.

Tot aan de 19e eeuw was wijnbouw een lokale aangelegenheid met beperkte productie, kennis en dito kwaliteit. In die periode kende de wijnbouw een revival maar enkel met het doel om een ‘brandy’ of ouzo te maken. Het duurde tot de jaren 60 eerdat de wijnproductie opnieuw op gang kwam maar helaas toen nog niet met kwaliteitsproducten. De modale Griekse smaak waren wijnen met veel alcohol, lage zuurtegraad en langdurige houtlagering, met oxidatief gevolg.

Recente situatie: het nationale Wijninstituut werd in 1937 in Athene opgericht om advies en hulp aan de lokale wijnmarkt te verstrekken. Dit resulteerde in 1952 met de aanzet tot een kwaliteitssysteem dat uiteindelijk in 1969 werd goedgekeurd.

Een spectaculaire vooruitgang werd geboekt na 1980 met de introductie van nieuwe technologie (temperatuurcontrole) samen met een golf van jonge enthousiaste wijnbouwers die een opleiding als oenoloog hadden gekregen in Frankrijk, Italië of Duitsland.

Momenteel wordt het Griekse wijnveld beheerst door 3 pijlers:

  • De grote industriële bedrijven die zelf geen wijngaarden bezitten maar hun druiven opkopen
  • De coöperatieven die de druiven van hun leden binnen de coöperatie tot wijn verwerken
  • De individuele wijnboeren met gronden meestal in bezit van de familie, die hun wijnen lokaal verkopen maar ondertussen hun eerste stappen hebben gezet om hun wijnen internationale bekendheid te geven en te exporteren.

Klimaat en bodem: de klimatologische omstandigheden zijn erg stabiel. Vorst komt zeer zelden voor. Soms vernielt een hagelbui een deel van de planten of de oogst. Er kunnen wel temperatuurverschillen zijn tussen enerzijds de wijngaarden op de steile hellingen in het koele(re) noorden van Macedonië en anderzijds de wijnvelden op Kreta waar er gedurende 5 maanden kans op temperaturen rond 40°C mogelijk zijn.

Voor moderne wijnen is te grote warmte nefast voor kwaliteit. Daarom wordt in de wijngaarden verkoeling gezocht en wordt er aangeplant in de nabijheid van de zee (wind) of op grotere hoogte (vanaf 650 m)

De bodem is meestal arm, er is geen overheersend bodemtype, meestal rotsachtig afgewisseld met klei, kalk, schist en leem. Op enkele eilanden is er vulkanische ondergrond o.a. in Santorini waar de beste Griekse wijnen worden geteeld.

Druivenrassen: Vergilius schreef ooit dat het makkelijker was om de zandkorrels op het strand te tellen dan de Griekse druivenrassen op te sommen. Lichtjes overdreven natuurlijk maar toch, Griekenland kent zo’n 300 autochtone rassen en daar zijn ze zeer trots op. 300 is voor deze rubriek van het goede teveel maar wij willen u de belangrijkste toch niet onthouden:

Voor wit is er de moschofilero (vooral geteeld in de Peloponnesos (Nemea) op grote hoogte of nabijheid van de zee. Op Kreta is de variëteit vidiano zeer bekend en bestand tegen de grote hitte. In het noorden in de regio Halkidiki is de malagouzia aan een opmars bezig. Deze variëteit werd maar een twintigtal jaar geleden teruggevonden op een vergeten perceel. Sindsdien worden er zeer goede wijnen mee geproduceerd. Tenslotte op het vulkanische eiland Santorini regeert de assyrtiko voor de witte wijnbereiding. De wijngaarden zijn er trouwens opgesteld in een soort van ronde mandvlecht ter bescherming tegen de te krachtige zeewind die anders de planten en de trossen zou beschadigen. Hieronder een foto van de typische groeivorm op dit eiland.

Voor rode wijn zijn er de xinomavro die je overal op de archipel aantreft. De nationale trots voor rood is de agiorgitiko (Saint-Georges ofte Sint-Joris) die je vooral op de Peloponnesos zult aantreffen waar ook rond Patras de mavrodaphni groeit, die normaal een zoet-rode wijn voortbrengt maar waar nu recentelijk ook droge versies van op de markt worden gebracht.

Onder invloed van buitenlandse investeerders en oenologen zijn er de laatste decennia ook (voornamelijk Franse) internationale rassen aangeplant. Het gaat in het bijzonder over cabernet-sauvignon, merlot en syrah. Deze laatste met zeer goed resultaat. En de onvermijdelijke chardonnay natuurlijk…

Voor onze degustatie van vanavond hebben wij ons op de autochtone druiven gefocust.

Wijntypes: Griekse wijnboeren zijn van alle markten thuis: droge witte en rode (zoals voor onze degustatieavond) maar ook zoete muskaatwijn (vooral die van Samos is bekend), gealcoholiseerde rode wijn (regio Patras) en mousserende wijnen. Normaal rijpen de wijnen op het domein zodat de Griekse consument zijn wijnen geen kelderrust meer moet geven. Toch zijn er 2 regio’s waarvan de wijnen opmerkelijk potentieel hebben: Naoussa in het noorden en Nemea op de Peloponnesos.

Wijnwetgeving: toen Griekenland in 1981 plots in de Europese Unie kwam bestond er nog geen afgelijnde wijnwet. Dit was een bindende voorwaarde om tot Unie toegelaten te worden. Ter regularisatie van het probleem werd dit vlug-vlug aangepast en werd de wetgeving geschoeid op basis van de Franse wijnwetgeving… maar met Griekse toets. In 2009 werden de wetteksten (zoals in de volledige Unie trouwens) nogmaals bijgewerkt.

Er bestaan 4 categorieën: (ik bespaar u en mezelf de Griekse schrijfwijze)

  • P.D.O. (“Protected Designation of Origin”) = vergelijkbaar met een AOC, nu AOP
  • P.G.I. (“Protected Geographical Indication”) = vergelijkbaar met een IGP
  • Varietal wines (landwijn op basis van een toegelaten wijndruif)
  • Table wines (een landwijn die niet aan 1 van de hg. indicaties voldoet)

Wijngebieden: het Griekse wijnbouwgebied beslaat afgerond ca. 150.000 ha waarvan de helft met wijndruiven.

  1. Het noorden: met de provincies Macedonië en Thracië. Produceren voornamelijk rode wijn op basis van de xynomavrodruif. Bekendste regio met de beste wijnen is Naoussa. Goede wijnen krijgen houtlagering. Buitenbeentje is de regio Côtes de Melition waar de beroemde Emile Peynaud zijn stempel op het wijngebeuren heeft gedrukt.

  2. Centraal Griekenland: met de provincies Epirus en Thessalië. Produceren zowel rood als wit als mousserend. Beste regio’s zijn Zitsa, Rapsani en Anchialos

  3. Peloponnesos: kent verschillende ‘appellations’: de beste zijn Nemea (rode wijn op basis van de agiorgitiko. Tripolis waar een goede witte wijn wordt gemaakt met de moschofilero en Patras waar wit wordt gemaakt met de rhoditisdruif en een droge rode of rode versterkte wijn op basis van de mavrodaphne.

  4. De eilanden (Egeïsche Zee): Lemnos en Samos = zoete witte wijnen (muskaat), Paros en Santorini leveren rood en wit. Wijnen uit Santorini zijn wereldvermaard (en gegeerd). Rhodos: wit (athiridruif) en rood (mandelariadruif). Kreta heeft 3 ‘appellations’: Archanes, Daphnes en Siteia. Beste wijn komt uit Peza.

Voor deze degustatieavond hebben wij beroep kunnen doen op Nikolaos Koutsoukos, een Griekse filoloog die zijn studie volbracht aan de universiteit van Patras en nu doctoreert aan de UCL in Louvain-la-Neuve. Deze Griekse ‘patriot’ wordt begeesterd door de Griekse tradities, cultuur en uiteraard wijnbouw.

We konden ons geen betere gids indenken om ons met een overzichtelijke PowerPoint-presentatie door de moeilijke materie van Griekse namen, wijndomeinen, regio’s en autochtone druivenrassen (met correcte uitspraak) te loodsen.

Bedankt Nikos voor al jouw werk, tijd en inzet!

Er kwamen 8 wijnen op de proeftafel waarvan er 6 werden aangekocht bij Pegasos Wines in Zonhoven (www.pegasoswines.be). 2 wijnen werden ter plaatse gekocht. Zoals aangehaald werden de wijnen geselecteerd op basis van het druivenras (= enkel autochtone druivenrassen)

Onderstaand vindt u de degustatienota’s van 1 onzer leden:

  1. Seméli Wines (Nemea) Mantinia Nassiakos 2016 – PDO Mantinia – 100% Moschofilero 2 (€ 12.00)

Visueel aspect: bleekgeel met grijze hint. Helder. Geen koolzuurbelletjes. In de neus citrusaroma, fris, fruitig, een uitnodigende neus zowaar. In de mond ook een frisse aanzet, ook fruitig – opnieuw de citrus die domineert. Tikje rondeur toch wel maar met goede balans tussen fruit en zuur. Niet de grote complexiteit maar goed en correct gemaakt. De rondeur komt nog even piepen in de retro. Dit is een alleskunner: goed als aperitief maar ook gastronomisch inzetbaar als je eisen niet te hoog ingesteld zijn. (score 7/10)

  1. Rhous Tamiolakis Winery (Kreta) – Rhous ‘Prophassie’ 2016 – PGI Crete – assemblagewijn (€ 11.45)

De assemblage is volgens onze fiche een mix van 50% muscat of spina en 50% vidiano. Ook deze wijn kleurt bleekgeel maar heeft toch een diepere kern dan wijn 1. Mooie schittering ook. Complexe neus. Eerder bloemig dan fruitig. Ook in de mond wat eigenzinnig. Mooie aanzet maar opnieuw niet fruitig. Redelijk wat zuren die goed zijn ingekapseld. Toch wel een vrij complexe structuur met een mooie ‘aardse’ finale. Mooie wijn en intrigerend voor wie chardonnay een beetje beu is… (score 8/10)

  1. Domaine Porto Carras (Halkidiki) – Malagouza 2016 – PGI Halkidiki – 100% malagouzia – (€12.50)

In ons glas een goudgele wijn , helder, mooie schittering ook, een mooie wijnkleur quoi. Geen superduivel in de neus, beheerst, statig, niet zo uitbundig als de 2 vorige wijnen. In dit glas ruiken we toch wel die typische muskaatgeur. Het fruit is wat exotisch en heeft een lichte vanilletoets. In de mond is dit een moeilijke wijn: veel variatie maar vooral overrijpe druiven in combinatie met lichte kruidigheid. Mist wat fraîcheur en wordt wat log naar de finale toe waar de bitterheid overheerst. Misschien iets voor specialisten of ‘die-hards’ maar niet mijn type wijn. (score 6/10).

  1. Artemis Karamolegos Winery (Santorini) – Santorini 2015 – PDO Santorini – assemblagewijn (€20.50)

De assemblage bestaat uit 90% assyrtiko aangevuld met 10% athiri. In ons glas een goudgele wijn met groene hint en rijke tranen. Mooie kleur. Een aromatische, opstuivende aanzet in de neus met vooral citrus maar ook een bloemig aspect op de achtergrond (oranjebloesem). In de mond een zachte, bijna ronde aanzet, lekker fris en vol en zeer aangenaam. Mooie rijke structuur, goed gestoffeerd en met veel lengte. Knappe zuren houden de wijn fris en levendig en zorgen voor veel fraîcheur. Finesserijke wijn. In de afdronk geen bitterheid maar een volle goed geconcentreerde finale. Geen wonder dat deze wijnen hoog aangeschreven staan. Knappe wijn met mooie score! (9/10)

  1. Tsantali Winery (Halkidiki) – Rapsani 2015 PDO – assemblagewijn (€6.60)

De assemblage bestaat uit 1/3 xinomavro, 1/3 krassato en 1/3 stavroto. De wijn is ter plaatse gekocht wat zijn laag prijskaartje verklaart. In ons glas een lichtrode wijn met brede rand. In de neus licht-fruitig met rood fruit (vooral aardbei) maar ook gestoofd fruit (pruimencompote), wel niet neigend naar confituur. In de mond zeer toegankelijk in de aanzet. Daarna gevolgd door agressieve en alleenstaande zuren zodat de balans volledig zoek is. Ook geen spoortje van structuur. Bittere, licht-wrange finale. Dit zou volgens onze gastspreker de ideale Griekse wijn moeten voorstellen maar ik vind dit geen goede ambassadeur en eerder een Griekse (wijn)tragedie. (score 4/10)

  1. Domaine Karydas (Naoussa) – Naoussa 2014 PDO – 100% xinomavro – (€21.30)

De wijn heeft een stevig prijskaartje maar kan wel enige adelbrieven presenteren. Deze wijn scoort regelmatig een gulle 90/100 bij Robert Parker en is volgens onze documentatie een klein familiaal bedrijfje, gerund door vader en zoon, amper 2 ha groot en waar de rendementen streng worden beperkt.

Wat geeft dat in ons glas? Visueel diep ingekleurde wijn met ‘aanvaardbare’ meniscus. Correcte kleur. De neus doet mij in eerste instantie aan een rhônewijn denken: is vooral en bijna uitsluitend kruidig, vooral peper, kruidnagel en laurier. Het fruit wordt hierdoor niet opgemerkt. De aanzet in de mond is een belevenis in de slechte zin van het woord want we worden meteen geconfronteerd met een tannine-aanval, zo krachtig en zo sterk maar ook zo dominant dat alle nuances worden weggeduwd. Deze wijn is zo wrang en uitdrogend dat je geen objectief oordeel kan vellen. De wijn zorgt ook voor discussie want er zijn ‘believers ‘die de wijn een mooie toekomst voorspellen – mits jaren kelderrust – maar er zijn meer ‘non-believers’ die de wijn niet kunnen appreciëren. Ik behoor tot de laatste groep en geef jammer genoeg een lage score (4/10)

  1. Seméli Wines – Seméli Nemea Reserve 2014 PDO – 100% agiorgitiko – (€ 14.65)

Aha! Een ‘reserve’ wijn. Moet dus een aantal maanden op hout gelegen hebben veronderstel ik. In ons glas een doorzichtige wijn, mediumrood of robijnrood. Mooie kleur. Fruitige aanzet in de neus met aalbes, cassis en aardbei (het zurige type rood fruit), lichtjes kruidig en een fijn toetsje hout. Ook in de mond een fruitige aanzet (vooral aardbei) maar ook met een dosis alcohol die de mond prikkelt. De wijn heeft voldoende zuren en heeft zeker voldoende materie. Het hout is niet dominant en is maar lichtjes merkbaar. Deze wijn steunt eerder op finesse dan op kracht. Geen storende tannines maar toch een ferme afdronk. De finale is wel wat te kort. (score 7/10)

  1. Mercouri Estate (Ilias) – Daphne Nera 2012 PGI “Letrini” – 100% mavrodaphni – (€26.60)

Volgens onze fiche een nichewijn want er zijn er maar 1990 flessen gebotteld. Dit is de droge versie van de zoete rode wijn die in Patras populair is. Maar wat een kleur! Ondoorzichtig, donker tot bijna zwart. Prachtig en veelbelovend! In de mond een kruidige aanzet, een mix van peper, kaneel, en rozemarijn. Het fruit zit momenteel op de achtergrond maar is wel fijntjes aanwezig (ik merk wat braambes, framboos en de geur van rijpe amelanchierbesjes. Complexe smaakindruk, zeer intrigerend en uitnodigend. De wijn biedt een totaalpakket met fruit, leder en kruiden. Hoewel de zuren onopgemerkt passeren is deze wijn zeer fris met zeer veel finesse. De finale toont zich langs haar beste zijde: vrij stevig met fijne, rijpe tannines en zeer lange afdronk. Een pracht van een wijn die wel wat centen kost maar waar je veel voor terugkrijgt. Een welverdiende topscore (9/10)

Conclusies:

  • Was onze verslaggever van dienst te streng want hij heeft opvallend veel lage scores gegeven? Het komt niet vaak voor dat 2 van de 8 wijnen niet de helft van de punten halen. Maar er zijn ook 2 wijnen die bijna een maximum scoren. Er werden dus grote verschillen in kwaliteit opgemerkt.

  • De Griekse wijnmarkt is blijkbaar nog steeds toegespitst op de lokale markt. Er werden inspanningen gedaan om die cirkel te doorbeken met de aanplant van internationale rassen. Door onze focus op de autochtone variëteiten hebben wij misschien een ietwat vertekend beeld gekregen.

  • Een rode draad doorheen deze degustatie: naar onze normen zijn Griekse wijnen niet goedkoop. Wijnen met een goede score van 7 of 8 kosten zo’n 12 euro. Wil je echt goede wijn dan moet er al minstens een briefje van 20 euro op tafel komen. Griekenland prijst zich hierdoor wat uit de markt vrezen we. Voor 20 euro koop je hier in de handel al een uitstekende chablis of gigondas. Ben je niet zo’n wijnfreak dan zal jouw keuze snel gemaakt zijn.

  • Wil Griekenland zich internationaal positioneren zal de ‘gemiddelde’ kwaliteit toch moeten verbeteren en zullen ook de prijzen naar Europese normen moeten worden bijgesteld.